Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΑΠΟΔΕΙΞΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΘΕΟ ΕΙΝΑΙ ΗΔΗ ΕΔΩ. ΤΙ ΚΑΝΕΤΕ, ΛΟΙΠΟΝ, ΓΙ’ ΑΥΤΟ;

Η έννοια μιας ανώτερης δύναμης, που λαϊκά ονομάζεται Θεός, είναι χιλιετίες παλιά. Η ιδέα είναι ότι υπάρχουν φαινόμενα  στην ανθρώπινη εμπειρία μας, που δεν μπορούν να εξηγηθούν μόνον βάση των υλικών, εγκόσμιων αιτιών.  Η εξήγηση τους απαιτεί την αιτιώδη παρέμβαση του Θεού. Αυτή η θεϊκή παρέμβαση ονομάζεται «προς τα κάτω αιτιώδης συνάφεια».

Αυτό φέρνει στο νου την εικόνα του Θεού ως ένα ισχυρό αυτοκράτορα που κάθεται σε ένα θρόνο στον ουρανό και να εκτελεί πράξεις προς τα κάτω αιτιώδους συνάφειας - πράξεις δημιουργίας, θεραπευτικά θαύματα για τους πιστούς, ή κρίσης για τους ενάρετους και τους αμαρτωλούς και ούτω καθεξής. Ωστόσο, υποστήριξη για αυτή την αφελή, ξεπερασμένη εικόνα υπονοείται στις λαϊκές θρησκείες ακόμα και σήμερα. Ο Χριστιανισμός δεν αποτελεί εξαίρεση.

Οι επιστήμονες εκμεταλλεύονται την αφέλεια των υποστηρικτών του Θεού κοροϊδεύοντας την παραπάνω έννοια σαν αδύνατο φιλοσοφικό δυϊσμό. 

Ο Θεός να πραγματοποιεί την προς τα κάτω αιτιώδη συνάφεια είναι αδύνατον, διότι πώς ένας μη υλικός Θεός αλληλεπιδρά με την ύλη; Δύο οντότητες που δεν έχουν τίποτα το κοινό δεν μπορεί να αλληλεπιδράσουν.

Σοβαροί επιστήμονες έχουν επίσης προχωρήσει στην προσπάθειά τους να αποδείξουν ότι τα φαινόμενα του κόσμου μπορεί να γίνουν κατανοητά χωρίς την υπόθεση του Θεού. Η εκπληκτική επιτυχία τους σε αυτό το εγχείρημα έχει δημιουργήσει την εξής υπόθεση: Σε επίπεδο βάσης, υπάρχουν τα στοιχειώδη σωματίδια της ύλης και οι αλληλεπιδράσεις τους. Τα στοιχειώδη σωματίδια συνθέτουν μεγαλύτερα συγκροτήματα που ονομάζονται άτομα.  Τα άτομα κάνουν ακόμα μεγαλύτερα συγκροτήματα που ονομάζεται μόρια.  Τα μόρια κάνουν τα κύτταρα, και μερικά από αυτά τα κύτταρα (οι νευρώνες) απαρτίζουν το συγκρότημα που ονομάζουμε εγκέφαλο.  Και ο εγκέφαλος κάνει εμάς και τις ιδέες μας, μεταξύ των οποίων και αυτή του Θεού. Σε αυτό το μοντέλο, η αιτία ανεβαίνει προς τα πάνω, από τα στοιχειώδη σωματίδια. Όλες οι αιτίες οφείλονται στην «προς τα πάνω αιτιώδη συνάφεια».

Η ερώτηση είναι, μπορεί το μοντέλο της προς τα πάνω αιτιώδους συνάφειας πραγματικά να εξηγήσει εμάς, την συνειδητότητα μας;

Οι υπέρμαχοι του σύμπαντος χωρίς Θεό υποθέτουν επίσης ότι η συνειδητότητα είναι ένα απατηλό διακοσμητικό επιφαινόμενο (δευτερογενές φαινόμενο) του πολύπλοκου υλικού κουτιού που ονομάζουμε εγκέφαλο – όπως το ήπαρ εκκρίνει την χολή, κατά τον ίδιο τρόπο ο εγκέφαλος εκκρίνει  τη συνειδητότητα.  Αλλά η θέση αυτή εγείρει προφανώς το ερώτημα.

 

Είναι η Συνειδητότητα Δύσκολο Ερώτημα;

 

Στις ημέρες μας, μερικοί φιλόσοφοι έχουν αρχίσει να ονομάζουν την συνειδητότητα «την δύσκολη ερώτηση». Ένας τέτοιος χαρακτηρισμός εξαρτάται από το πλαίσιο που κάποιος επιλέγει.  Το πλαίσιο για να θεωρούμε την συνειδητότητα ως ένα δύσκολο ερώτημα είναι αυτό της νευροφυσιολογίας, της επιστήμης του εγκεφάλου, σύνθημα της οποίας είναι «ο εγκέφαλος βρίσκεται πίσω από όλες τις υποκειμενικές εμπειρίες μας».  Αυτό μου θυμίζει μια Zen ιστορία.

Ένας άντρας συναντά μια οικογένεια τεσσάρων ατόμων (οι γονείς και τα δύο μεγάλα τους παιδιά) όλοι από τους οποίους είναι φωτισμένοι.  Αυτό είναι μια ευκαιρία γι’ αυτόν να ανακαλύψει αν η φώτιση είναι δύσκολη ή εύκολη υπόθεση, σκέφτεται.  Έτσι, ρωτάει τον πατέρα, και ο πατέρας λέει, «Η φώτιση είναι πολύ δύσκολη», στην ίδια ερώτηση, η μητέρα λέει, «Η φώτιση είναι πολύ εύκολη». Ο γιός, όταν τον ρωτάει, απαντάει, «Δεν είναι ούτε δύσκολη, ούτε εύκολη».  Τελικά, η κόρη λέει, «Η φώτιση είναι εύκολη, αν την κάνεις εύκολη. Είναι δύσκολη, αν την κάνεις δύσκολη».

 

Αν θεωρήσετε την συνειδητότητα ως επιφαινόμενο του εγκεφάλου, η συνειδητότητα αποτελεί πραγματικά δύσκολο ερώτημα.  Την κάνετε δύσκολο.  Σκεφτείτε το.  Ένα αντικειμενικό μοντέλο ζητά πάντα μια απάντηση στο ερώτημα από άποψη αντικειμένων.  Με τον τρόπο αυτό, οι νευροφυσιολόγοι προσπαθούν να κατανοήσουν την συνειδητότητα σε σχέση με άλλα αντικείμενα, τον εγκέφαλο, τους νευρώνες κλπ.  Η βασική υπόθεση είναι ότι η συνειδητότητα είναι αντικείμενο.  Αλλά η συνειδητότητα είναι επίσης υποκείμενο, αυτό το οποίο κοιτάζει τα αντικείμενα. Η υποκειμενική πλευρά της συνειδητότητας εκθέτει μια αδυναμία του νευροφυσιολογικού μοντέλου.

 

Amit Goswami Ph.D