«Κάνω τον εαυτό μου πλούσιο κάνοντας τις επιθυμίες μου λίγες» - Henry David Thoreau
Στόχος αυτού του βιβλίου δεν είναι να πείσει τον αναγνώστη γιατί τα τρέχοντα οικονομικά και παγκόσμια συστήματα που βασίζονται στον καταναλωτισμό δεν είναι υγιεινά. Το βιβλίο αυτό αρχίζει από εκεί που η αυτή η εξήγηση τελειώνει. Η κατανοητή και αναμφισβήτητη εξήγηση για το πώς φτάσαμε εδώ, πώς εκτιμούμε το χρήμα και τα υλικά αγαθά πάνω από την ευημερία και πώς έχουμε αποκοπεί από της αληθινές μετρήσεις μιας καλής ζωής έχει ήδη ειπωθεί από πολλούς γενναίους πανεπιστημιακούς.
Αυτό το βιβλίο αφορά το τι συμβαίνει μετά. Αφορά το τι συμβαίνει στο προσωπικό επίπεδο. Αφορά το τι έκανα εγώ και το τι μπορείτε να κάνετε εσείς για να αντιμετωπίσετε τον καταναλωτισμό. Αλλά θα ήταν παράλειψη εκ μέρους μου να μην συνοψίσω τις σκέψεις μου σχετικά με το πρόβλημα του καταναλωτισμού για να δώσω κάποιο πλαίσιο.
Ο William Rees, αστικός σχεδιαστής, παρατηρεί, «Χρειάζονται τέσσερα έως έξι στρέμματα γης για να διατηρηθεί το επίπεδο της κατανάλωσης του μέσου ανθρώπου από μια χώρα υψηλού καταναλωτισμού. Το πρόβλημα είναι ότι το 1990, παγκοσμίως υπήρχαν μόνον 1.7 στρέμματα οικολογικά παραγωγικής γης για κάθε άτομο».
Το τεράστιο αυτό έλλειμμα πρέπει να αντικατασταθεί με κάτι, και ως εκ τούτου υπάρχουν δύο κύριες πηγές. Η πρώτη πηγή είναι τα παιδιά σας και τα εγγόνια σας και οι μελλοντικές γενιές. Οι πόροι που απαιτούνται για την υποστήριξη αυτής της μη βιώσιμου επιπέδου κατανάλωσης, όπως ξύλο, μέταλλα, νερό, και αέρας, προέρχονται τυπικά από μη ανανεώσιμες πηγές. Για τον λόγο αυτό, ό,τι παίρνει αυτή η γενιά δεν αντικαθίσταται. Οι πηγές είναι πεπερασμένες, έτσι οι μελλοντικές γενιές θα τα πληρώσουν τελικά προς τα πίσω. Οι γενιές που θα έλθουν θα κοιτάζουν προς τα πίσω από τον λιγότερο άφθονο κόσμο τους και θα ρωτούν γιατί το κάναμε. Η δεύτερη πηγή είναι η απαλλοτρίωση των πόρων από πλούσιες χώρες από φτωχές χώρες μέσω του εμπορίου, πολιτικής απάτης και διαφθοράς, ή μέσω της στρατιωτικής δύναμης.
Δεν λέω ότι ο καπιταλισμός είναι κακός. Μάλλον, η τρέχουσα, ως επί το πλείστον ανεξέλεγκτη ποικιλία του καπιταλισμού δημιουργεί έλλειμμα στους γεωγραφικούς πόρους για γενιές. Το ισχύον οικονομικό σύστημα υπαγορεύει ότι όσο περισσότερα πράγματα παράγονται και καταναλώνονται τόσο καλύτερα πηγαίνουμε. Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) έχει γίνει το Άγιο Δισκοπότηρο της εθνικής επιτυχίας.
Το πρόβλημα με αυτήν την τόσο σημαντική μέτρηση είναι ότι αγνοεί το μέλλον. Αγνοεί οποιεσδήποτε μη χρηματικές θετικές πλευρές της ζωής, όπως η ευτυχία, ο ελεύθερος χρόνος, και οι ανθρώπινη επαφή, επειδή τίποτα δεν καταναλώνεται από αυτές τις πλευρές τις ευμάρειας. Το Μπουτάν αναγνωρίζει τις ελλείψεις αυτές και περιλαμβάνει την καλοσύνη, την ισότητα και την ανθρωπιά σε μια μέτρηση που ονομάζεται ακαθάριστη εγχώρια ευτυχία (ΑΕΕ). Οικονομικά και αναπτυξιακά σχέδια πρέπει να περάσουν μια ανασκόπηση της ΑΕΕ που θα βασίζεται σε μια δήλωση των επιπτώσεων της ΑΕΕ, με τρόπο παρόμοιο με εκείνον που κάποιες χώρες όπως οι ΗΠΑ και η Αυστραλία απαιτούν μια περιβαλλοντική δήλωση επιπτώσεων να υποβάλλεται και να εγκρίνεται. Το ΑΕΠ επίσης αγνοεί το κόστος για τις όποιες άτυχες χώρες ή είδη μπαίνουν εμπόδιο στην «πρόοδο». Στην πραγματικότητα, η μέτρηση αυτή δεν λαμβάνει υπ’ όψη πολλούς από εκείνους που πληρώνουν ένα τίμημα για την εκχύλιση, παραγωγή, κατανάλωση και διάθεση των αγαθών, τα οποία προσθέτουν στο ΑΕΠ μια χώρας. Για παράδειγμα, αν περισσότεροι άνθρωποι είναι μη υγιείς, τότε περισσότερα προϊόντα υγείας καταναλώνονται. Σύμφωνα με το ΑΕΠ αυτό θεωρείται ότι είναι κάτι καλό. Αν συμβαίνουν περισσότερες περιβαλλοντικές καταστροφές, αυτό είναι επίσης κάτι καλό, καθώς δημιουργεί τεράστια ταμειακή εισροή από το καθάρισμα. Μπορείτε να δείτε ότι η μέτρηση αυτή είναι ανεπαρκής και παραπλανητική.
Η αλλαγή του τρόπου που μετράμε την επιτυχία και η αλλαγή του συστήματος που συνοδεύει την μέτρηση αυτή είναι μνημειώδεις εργασίες. Ακόμα και αν αναγνωρίζονταν παγκοσμίως ότι αυτό είναι ένα αυτό-καταστροφικό και ξεπερασμένο σύστημα που εξυπηρετεί όλο και λιγότερους με κάθε γενιά θα ήταν κατόρθωμα να αλλάξει σε κάτι καλύτερο. Θα σήμαινε αναμφισβήτητα οικονομική κατάρρευση σε πολλές χώρες. Αλλά είναι αυτό καλύτερο ή χειρότερο από μια κατ’ ευθείαν παγκόσμια κατάρρευση που δημιουργείται από το ίδιο αυτό οικονομικό σύστημα;
Το περιβάλλον πρέπει να προηγείται της οικονομίας. Η οικονομία χρειάζεται κάπου να υπάρχει, έτσι δεν είναι; Η οικονομία έχει γίνει πολύ κεντρική στη ζωή μας και χρειάζεται να αντικατασταθεί από κάτι βιώσιμο. Έτσι, αντί να θρηνούμε το ισχύον σύστημα και να γινόμαστε μάρτυρες του αργού και απαραίτητου θανάτου του (με εμάς μέσα σε αυτό), ας πηδήξουμε από το πλοίο τώρα. Αρχίστε να ζείτε στο νέο σύστημα. Το νέο σύστημα δεν βασίζεται στην κατανάλωση. Βασίζεται στην γνήσια ευμάρεια, τις ανθρώπινες σχέσεις, και την κοινότητα και κάνει το καλύτερο που μπορεί να εξαλείψει την τρελή ιδέα ότι ο καταναλωτισμός και το δια βίου κυνήγι του χρήματος θα σας φέρει με κάποιον τρόπο την ευτυχία.
(Απόσπασμα από το βιβλίο του Michael Blue, “The Consumption Cleanse: Giving up 13 consumption habits in 13 weeks for a better life and a healthier planet”)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου